Strona Główna › Gościnne › Samotność - jak ją zrozumieć?

Samotność - jak ją zrozumieć?

Każdy człowiek pragnie bliskości innych ludzi. Chce być dla kogoś wyjątkowy. Nie zawsze jednak się to udaje. Pomimo usilnych starań część osób żyje na świecie samotnie. Czym jest samotność i jak ją pokonać? Odpowiedzi na te pytania poznasz w niniejszym artykule.

Ludzi samotnych jest naprawdę dużo, szczególnie w dużych miastach. Nie ma żadnej reguły, jeśli chodzi o "standardowego" singla. Są w różnym wieku, o różnej zasobności portfela czy statusie społecznym. Samotne są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Spotkamy ich wszędzie: w szkole, w miejscu pracy, na ulicy, na osiedlu czy w galerii handlowej. I choć często samotności nie widać, jest coraz bardziej powszechna.

Zrozum samotność

Co czyni nas najszczęśliwszymi w życiu? Niektórzy ludzie mogą wskazać na bajeczną fortunę lub sławę. Wielu z nas przez całe życie goni za takim czy innym prestiżem. Czy to w dziedzinie zawodowej, finansowej, czy też społecznej. Prędzej czy później dochodzimy jednak do wniosku, że to rodzina oraz przyjaciele są największym skarbem. Bliskość innych ludzi jest najcenniejszym bogactwem, jakie można posiadać.

Mimo że nasza potrzeba bycia blisko z innymi jest niezwykle silna, wielu z nas wciąż wraca z pracy do pustego domu. Nawet jeśli ma mnóstwo ludzi wokół siebie, nawet jeśli pozostaje w związku małżeńskim, nadal doznaje głębokiej, wszechobecnej samotności. Taki stan – jeśli się przedłuża – może mieć poważny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne.

Samotność jest stanem emocjonalnym wynikającym najczęściej z braku pozytywnych relacji z innymi osobami. Może wynikać ze złych relacji, utraty bliskich, świadomego wyboru, chorób zakaźnych, chorób psychicznych, zaburzeń neurologicznych lub okoliczności zatrudnienia czy sytuacji losowych (np. rozbitek na bezludnej wyspie).

Krótkoterminowa samotność jest często ceniona jako tzw. czas dla siebie, kiedy można w spokoju pracować, rozmyślać i odpoczywać bez żadnych przeszkód zewnętrznych. Może być pożądana dla zachowania prywatności lub z chęci realizowania konkretnych osiągnięć (np. pustelnik poświęcający się w pełni praktyce duchowej).

Użytek z samotności

Samotność może zostać użyta jak narzędzie. Wiem, to może wydawać się dziwne stwierdzenie. Są jednak ludzie, który odnoszą korzyści z utylitarnego wykorzystywania samotności. Praktycznie każdy odnosi z tego tytułu pożytek. Ty także. W jaki sposób? Przekonaj się:

1. Samotność jako przyjemność

Samotność nie musi pociągać za sobą uczucia osamotnienia i cierpienia. W rzeczywistości może być źródłem prawdziwej przyjemności. Oczywiście tylko w przypadku, gdy dana osoba wybierze ją świadomie – jako element swojego życia. Celowe wybranie samotnego trybu życia może być bardzo satysfakcjonujące. Na przykład w kontekście religijnym. Niektórzy święci preferowali ciszę i spokój – znajdowali więc ogromną przyjemność w odsuwaniu się od ludzi. W ten sposób jednoczyli się z Bogiem lub wszechświatem (w zależności od przynależności kulturowej). Budda osiągnął oświecenie podczas medytacji, pozbawiony bodźców zmysłowych, potrzeb ciała i pragnień zewnętrznych (w tym interakcji społecznych).

Ideą samotności z wyboru jest osiągnięcie przyjemności mające swoje źródło we wnętrzu istoty ludzkiej. Nie wymaga to całkowitego oddzielenia się od świata zewnętrznego, ale mniejsza ilość interakcji przynosi większe zadowolenie. Indywidualne poszukiwania samotności nie dokonują się wyłącznie dla osobistych korzyści, lecz starają się umożliwić człowiekowi zrozumienie świata przyrody i funkcjonowania wszechświata (a także Boga). Umysł może to osiągnąć znacznie łatwiej, jeśli całkowicie usunięta zostanie czysto ludzka perspektywa patrzenia na rzeczywistość.

2. Samotność jako terapia

Instytucje psychiatryczne mogą stosować pełną lub częściową izolację dla niektórych pacjentów, szczególnie tych niebezpiecznych dla siebie i otoczenia. W ten sposób terapia psychiatryczna może być prowadzona bardziej efektywnie. W niektórych przypadkach wręcz nie da się postępować inaczej.

Jest jeszcze jedna zaleta stosowania samotności jako terapii: ochrona reszty społeczeństwa przed negatywnym wpływem niebezpiecznych jednostek. Zamknięcie ich w specjalistycznych ośrodkach (szpitalach psychiatrycznych, więzieniach) pozwala na podjęcie skuteczniejszych zabiegów resocjalizacyjnych. Człowiek po pozytywnym przejściu leczenia może wrócić do społeczeństwa.

3. Samotność jako kara

Izolacja jest też bardzo dotkliwą karą oraz środkiem ostrożności stosowanym w wielu krajach na całym świecie. Osoby oskarżone o popełnienie poważnych przestępstw mogą być zamykane w więzieniach, co ma stanowić dla nich karę. Metoda ta jest często uważana za formę tortur.

W ten sposób każdy obywatel korzysta na karaniu skazanych. Są oni wyłączeni z udziału w życiu społecznym, a także nie mają już możliwości dokonywania przestępstw poza murami więzienia. Jak widać, samotność przynosi korzyści praktycznie każdemu człowiekowi. Gdyby nie zakłady karne, musielibyśmy na codzień obcować z niebezpiecznymi indywiduami.

Psychologiczne efekty samotności

Oto kilka rzeczy, które ustalili naukowcy:

• samotność wystawia ludzi na większe ryzyko zaburzeń poznawczych (James, 2011 r.);
• jedno z badań stwierdza, że samotnicy mają o 64% zwiększone ryzyko zachorowania na demencję kliniczną (Holwerda i inni, 2012 r.);
• samotne osoby są bardziej podatne na depresję (Cacioppo, 2006 r.; Green i inni, 1992);
• samotność i słabo rozwinięte kontakty interpersonalne są często powodem popełniania samobójstwa w starszym wieku (O’Connell i inni, 2004 r.).

Samotność może mieć zarówno negatywne, jak i pozytywne skutki psychologiczne. Dużo zależy od tego, ile czasu dana osoba spędziła w izolacji. Pozytywne efekty mogą mieścić się w zakresie od większej swobody do bardziej rozwiniętego uduchowienia. Tymczasem negatywne skutki mogą nawet powodować wystąpienie choroby psychicznej. Chociaż samotność może być czymś pozytywnym, najczęściej jest jednak zjawiskiem niepożądanym w momencie jego wystąpienia. Przynajmniej w większości przypadków.

Pozytywne efekty psychologiczne samotności:

• poczucie większej wolności;
• ograniczenia innych osób nie mają żadnego wpływu na samotnika;
• więcej czasu można poświęcić na swoje pasje oraz rozwijanie kariery zawodowej (dla niektórych osób to naprawdę ważne);
• większa kreatywność – spowodowana głównie przez większą swobodę działania;
• rozwój osobisty – kiedy człowiek spędza czas w samotności, może doświadczyć większych zmian we własnym postrzeganiu rzeczywistości;
• samotność pomaga w odkrywaniu własnej tożsamości, bez zewnętrznych zakłóceń;
• samotność zapewnia więcej czasu na kontemplację, rozwój osobistej duchowości oraz samokontroli.

Zdrowotne efekty samotności

Objawy całkowitej izolacji, zwanej też deprywacją sensoryczną, obejmują niepokój, halucynacje, a nawet zakłócenie poczucia czasu i percepcji. Jednakże jest to przypadek, gdy w ogóle żadne bodźce nie docierają do zmysłów, a nie tylko brakuje kontaktu z ludźmi. Pozbawiony dopływu informacji mózg stara się wypełnić pustkę na inne znane mu sposoby. Przeprowadzono liczne eksperymenty z osobami całkowicie odcinanymi od bodźców zmysłowych. I choć nie jest to dokładnie to samo, co samotność – daje dowód, iż izolacja jest dla człowieka negatywnym doznaniem.

Podobnie więc jest z długoterminowym osamotnieniem społecznym. Również jest często postrzegane jako niepożądane, powodując cierpienie z powodu niezdolności do ustanowienia odpowiednich relacji. Co więcej, może to nawet doprowadzić do depresji.

Pewne warunki psychologiczne (takie jak schizofrenia i zaburzenia osobowości) są silnie powiązane z tendencją do poszukiwania samotności bądź jej niezamierzonego doświadczania. W eksperymentach na zwierzętach wykazano, że samotność powoduje psychozy.

Wielu badaczy zajmuje się w swojej pracy efektami samotności. Oto kilka przykładów tego, co udało im się ustalić:

• samotność ma duży wpływ na poziom śmiertelności – jest on znacznie wyższy niż w przypadku innych znanych czynników ryzyka, takich jak np. otyłość, a podobny jak przy paleniu papierosów (Holt-Lunstad, 2010 r.);
• samotność zwiększa ryzyko wysokiego ciśnienia krwi (Hawkley i inni, 2010 r.);
• osoby samotne są również bardziej narażone na doświadczenie niepełnosprawności (Lund, 2010 r.);
• osoby samotne częściej stosują leki oraz częściej ulegają wypadkom i mogą mieć poważniejsze urazy;
• samotnicy wcześniej przeprowadzają się do domów opieki;
• osoby samotne częściej korzystają z pogotowia ratunkowego i usług medycznych (wizyty u lekarza), niezależnie od tego, czy cierpią na choroby przewlekłe.

Jak pomagać?

Jeśli znasz kogoś, kto jest samotny, i chcesz mu pomóc, oto niektóre z propozycji:

• duże znaczenie mogą mieć proste gesty, podtrzymujące społeczną interakcję;
• zamiast pisać sms’a, zadzwoń – rozmowa jest o wiele lepsza;
• jeśli zostawiłeś wiadomość, a nie oddzwoniono do ciebie, możesz zadzwonić ponownie;
• panuj nad emocjami w interakcjach z samotną osobą, nie oceniaj jej zbyt pochopnie i nie krytykuj (chyba, że będzie to konstruktywna krytyka);
• zaproponuj spotkanie – coś niezbyt absorbującego, jak na przykład wspólny spacer;
• nie umniejszaj tego, co przeżywa osoba samotna – ona jest na swoim punkcie zapewne bardzo wrażliwa;
• uświadom sobie, że rozmowa z osobą samotną może być trudniejsza niż z kimś innym.

5 cytatów o samotności, które warto znać

Być może lepiej dla nich, że dotrą do granic i zrozumieją, jak ważne jest, aby się odważyć, by rozmawiać z nieznajomymi, by nauczyć się, gdzie można spotkać ludzi, aby unikać wracania do domu z zamiarem oglądania telewizji lub czytania książki – jeżeli tak nie zrobią, przestaną dostrzegać, jakie życie ma znaczenie, samotność stanie się wadą, a długa droga powrotna do obcowania z innymi ludźmi nie zostanie nigdy odnaleziona.

Autor: Paulo Coelho, Całkowita samotność

Pędziłem w przyszłość, upajając się samotnością – siostrą buntu, rozpoczynając tę podróż ku samemu sobie, którą odbywamy po omacku przez całe życie.

Autor: Arthur Miller

Opcja: zaprzyjaźnij się z samym sobą jest idealna, a właściwie jedyna, żeby nie czuć się megasamotnym w życiu.

Autor: Kasia Nosowska

Jestem sama.
Jestem sama, a więc jestem niczym.
Co za szczęście.
Jestem niczym, a więc mogę być wszystkim.

Autor: Anna Świrszczyńska, Samotność

Samotność to moc, dzięki której możemy słyszeć samych siebie.

Autor: Natalia Przybysz (zespół Sisters)